Instytut Astronomii

KontaktPiwnice k. Torunia, 87-148 Łysomice
tel.: +48 56 611 30 10
fax: +48 56 611 30 09

Narodziny radiogalaktyk

Zdjęcie ilustracyjne
Nowa emisja radiowa przedstawiona została na kolorowych mapach otrzymanych techniką interferometrii bazowej i wykresach (maksimum wykresu znajduje się na częstotliwości kilku GHz). Emisja ta pojawiła się zaledwie kilka lat temu w galaktykach, których optyczne zdjęcia znajdują się w prawym dolnym rogu kolorowej mapy radiowej. fot. Aleksandra Wołowska | Magdalena Kunert-Bajraszewska | SDSS catalogue

Astronomom udało się zaobserwować narodziny radiogalaktyk oraz prześledzić ich rozwój w ciągu pierwszych kilku lat życia.

Do tej pory „młode” mówiono o radiogalaktykach w wieku poniżej 1000 lat. Jednak dzięki nowemu typowi obserwacji nieba w tzw. domenie czasowej, czyli regularnemu powtarzaniu obserwacji tych samych obszarów nieba udało się zarejestrować bezpośrednio narodziny źródeł radiowych. Wyniki tych obserwacji prezentuje najnowsza publikacja astronomek z UMK: doktorantki mgr Aleksandry Wołowskiej oraz dr hab. Magdaleny Kunert-Bajraszewskiej, prof. UMK, we współpracy z międzynarodową grupą siedmiu innych autorów (https://arxiv.org/abs/2103.08422).

Artykuł jest kontynuacją serii o przeglądzie Caltech-NRAO Stripe 82 Survey (CNSS), którego celem były systematyczne obserwacje nieba pod kątem zjawisk przejściowych o czasie trwania od kilku dni do kilku lat (https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/ab9598).

Wśród licznej grupy obiektów odkrytych podczas trwania tego projektu znalazły się młode galaktyki oraz kwazary, które można sklasyfikować jako źródła typu Gigahertz-Peaked Spectrum (GPS). Źródła GPS charakteryzują się niewielkimi rozmiarami oraz specyficznym kształtem spektrum, osiągającym swoje maksimum na częstotliwości kilku gigaherców i są uważane za jedno z pierwszych stadiów ewolucji galaktyk, które w późniejszych etapach ekspandują i przekształcają się w źródła wielkoskalowe.

Omawiana grupa 12 źródeł wykazuje wyraźne zmiany zarówno w widmie radiowym jak i optycznym na przestrzeni kilku lat, świadczące o gwałtownych procesach zachodzących w tych obiektach.

Porównanie z poprzednimi przeglądami nieba pozwala stwierdzić, że obiekty te obecnie przeszły do stanu radiowo głośnego, co świadczy o rozpoczęciu lub wznowieniu ich aktywności i narodzinach nowych dżetów radiowych. Źródłem emisji radiowej są najprawdopodobniej zmiany jakie zaszły w procesie akrecji materii na supermasywną czarną dziurę, która znajduje się w centrum każdej z tych galaktyk.

Praca zawiera analizę obszernej próbki obserwacji radiowych, optycznych oraz rentgenowskich i porusza istotny i jak dotąd niezbadany szczegółowo temat wczesnych etapów ewolucji radiogalaktyk.

pozostałe wiadomości