Dr Agata Karska z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK otrzymała grant Narodowego Centrum Nauki w konkursie Sonata BIS na badania "Ekstremalnych warunków powstawania gwiazd w lokalnych środowiskach o niskiej metaliczności". Na projekt przeznaczono niemal 4 mln zł.
Sonata BIS wspiera utworzenie nowych zespołów badawczych, prowadzących badania naukowe o charakterze podstawowym. W czternastej edycji konkursu projekty mogli złożyć naukowcy, którzy uzyskali stopień doktora między 2012 a 2019 rokiem i mają w swoim dorobku przynajmniej jedną opublikowaną lub przyjętą do druku pracę.
Dofinansowany kwotą 3 921 662 zł projekt, którym pokieruje dr Agata Karska, ma na celu ocenę wpływu metaliczności, środowiska i warunków fizycznych (temperatura, gęstość, promieniowanie ultrafioletowe) na formowanie się gwiazd w skali przestrzennej od lokalnych zagęszczeń materii do obłoków molekularnych. Pozwoli to badaczom połączyć procesy oraz warunki fizyczne i chemiczne widoczne w małych skalach przestrzennych z globalnym obrazem powstawania gwiazd.
Jest to istotne, ponieważ metaliczność zewnętrznej Galaktyki jest podobna do typowych galaktyk w kulminacyjnym okresie formowania się gwiazd we Wszechświecie – czytamy w streszczeniu projektu. – Stąd Galaktyka zewnętrzna stanowi idealny wzorzec do badania formowania się gwiazd w układach o niskiej metaliczności we wcześniejszych epokach kosmologicznych.
W rezultacie grupa badawcza dr Agaty Karskiej zamierza zidentyfikować zmiany w obfitości molekuł wraz ze zmieniającą się ilością metali, która zależy od odległości od Centrum Galaktyki. Zmierzone obfitości powinny odzwierciedlać zarówno skład chemiczny, jak i warunki fizyczne gazu, co czyni je istotnym narzędziem do badania formowania się gwiazd w różnych środowiskach. Ponadto w ramach projektu badacze spodziewają się wykrycia znacznej ilość gazu atomowego/jonowego. Taki gaz powstaje w wyniku niszczenia molekuł przez promieniowanie UV i nazywany jest zwykle "ciemnym gazem CO". Zespół, korzystając z najnowocześniejszych modeli obłoków molekularnych, zbada promieniowanie ultrafioletowe i kosmiczne w zewnętrznej Galaktyce i określi jego wpływ na powstawanie gwiazd, co ułatwi interpretację obserwacji innych galaktyk. Pełne streszczenie projektu
Do konkursu Sonata BIS 14 zgłoszono 417 wniosków. Granty przyznano 63 badaczom i badaczkom, a wskaźnik sukcesu wyniósł 15,11 proc. Budżet wszystkich sfinansowanych projektów to łącznie niemal 206 mln zł.