Historia obserwatorium w Piwnicach

Fakt posiadania teleskopu stał się silnym impulsem do pracy nad utworzeniem obserwatorium astronomicznego. Wiadomo było, że obserwatorium nie może być budowane w mieście. Że trzeba odsunąć miejsce obserwacji od świateł, pyłów i dymów miejskich. Ale też nie można odsuwać się za daleko od miasta, bo przecież Obserwatorium, warsztat pracy astronomów, musi funkcjonować w łonie Uniwersytetu, temu Uniwersytetowi służyć i żyć jego życiem. Pracownicy i studenci muszą w rozsądnym czasie do obserwatorium dotrzeć i w rozsądnym czasie dojechać z obserwatorium do Uniwersytetu – a w owym czasie, realnym środkiem transportu był transport konny! I rzeczywiście bryczka zaprzężona w parę koni przez jakiś czas woziła astronomów między Obserwatorium, a Toruniem.

Cennym uzupełnieniem instrumentarium Obserwatorium było uzyskanie w 1975 roku spektrografu szczelinowego, mogącego współpracować z TSC, tzw. Kanadyjskiego Spektrografu Kopernikowskiego. Został on wykonany przez G.A. Bradley’a i E. H.Richardsona w Dominijnym Obserwatorium Astrofizycznym w Viktorii w Kanadzie i jest kopernikowskim “darem Nauki i Polonii kanadyjskiej dla Uniwersytetu Mikołaja Kopernika”. Wyjątkową cechą tego spektrografu jest oszczędność z jaką wykorzystuje zebrane przez teleskop światło gwiazdy m.in. zamiast klasycznej szczeliny używa tzw. image slicer, autorskiego pomysłu Richardsona, który wprowadza do spektrografu znacznie (praktycznie w naszych warunkach 3 razy) więcej światła, przy tej samej rozdzielczości widma. Swoje wielkie dni spektrograf ten przeżył już w końcu 1975 roku uzyskując jako pierwszy na świecie serię widm Nowej Cygni 1975 we wczesnych stadiach jej wybuchu.

Prof. Iwanowska była doskonałym wykładowcą oraz organizatorem badań naukowych. Toruńskim obserwatorium kierowała od grudnia 1952 roku aż do przejścia na emeryturę w październiku 1976. Pod jej kierunkiem ośrodek ten rozwinął się zarówno kadrowo jak i materialnie. Promowała 19 doktorów, ośmiu jej wychowanków uzyskało tytuł naukowy profesora. Wilhelmina Iwanowska była wiceprezydentem Międzynarodowej Unii Astronomicznej w latach 1973-1978 i doktorem honorowym trzech uniwersytetów: w Winnipeg w Kanadzie, w Leicester w Anglii i UMK. W 1995 roku została odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, a w 1997 otrzymała honorowe obywatelstwo Torunia.

Specjalizował się w astrofizyce małych ciał Układu Słonecznego, głównie spektroskopii komet i planet. Jego idée fixe na wiele, wiele lat stał się unikatowy Atlas Widm Kometarnych, opracowywany w gronie kolegów z całego świata. Fascynował się lotami międzyplanetarnych sond kosmicznych, które z łatwością weryfikowały z takim trudem uzyskiwane wcześniej, również przez Niego, wyniki spektroskopowych obserwacji z Ziemi. Jako jeden z najzdolniejszych astronomów swojego pokolenia, ponad własną karierę przedkładał jednak zawsze pracę dla innych. Wraz ze słowackim astronomem Milanem Antalem, jest faktycznym współodkrywcą dziewięciu planetoid przy pomocy 90-cm teleskopu w Piwnicach, choć nie zadbał o obecność swojego nazwiska przy tych odkryciach. Tę skromność wynagrodził Mu belgijski przyjaciel, Henri Debehogne, który w Europejskim Obserwatorium Południowym, 2 marca 1990 r. — dokładnie w dniu 55 urodzin Profesora, odkrył inną planetoidę. W siedemdziesiątą rocznicę urodzin, na wniosek odkrywcy, decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej otrzymała oficjalną nazwę „14382 Woszczyk”.