NOWE OBSERWATORIA PROMIENIOWANIA GAMMA
Projekt CTA (ang. Cherenkov Telescope Array) będzie stanowił kolejny bardzo ważny krok w badaniach z zakresu astrofizyki wysokich energii. Głównym celem tej inicjatywy jest zbudowanie nowej generacji naziemnych obserwatoriów gamma. Jest to projekt, w który zaangażowało się przeszło 1300 naukowców i inżynierów z całego świata. Należy też dodać, że inicjatywa ta uzyskała duże poparcie rządowe w wielu krajach – została m.in. wpisana na tzw. ,,mapy drogowe” w Polsce i Europie.
W ramach projektu CTA powstaną dwa obserwatoria, jedno na półkuli północnej w La Palma na wyspach kanaryjskich (Hiszpania) oraz drugie w Obserwatorium Pranal w Chile. Dwie rożne lokalizację umożliwią prowadzenie obserwacji na prawie całym niebie. W każdym z obserwatoriów powstanie kilkadziesiąt teleskopów Czerenkowa o różnej średnicy. Planowane są trzy różne rozmiary tych instrumentów. Teleskopy małe o średnicy około 4-metrów, których będzie najwięcej, teleskopy średnie o rozmiarze około 12-metrów oraz duże instrumenty o średnicy około 23-metrów, których powstanie zaledwie kilka (~4) w każdym obserwatorium. Teleskopy te połączone zostaną w sieć instrumentów, która pozwoli badać wybrane źródła emisji z nieosiągalną dotychczas czułością i rozdzielczością kątową.
Jeden z prototypów małego teleskopu dla projektu CTA powstał w Polsce, w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie. Instrument ten posiada roboczą nazwę SST-1M – więcej informacji na jego temat można uzyskać na polskich stronach projektu CTA.
Szczegółowe informacje na temat głównych założeń oraz celów inicjatywy CTA można znaleźć w najważniejszych publikacjach, jakie zostały przygotowane przez międzynarodowy zespół ekspertów tego projektu:
- Acharya B.S., i in., w tym Katarzyński K. (2013) Introducing the CTA concept, Astroparticle Physics 43, 3
- Actis M., i in., w tym Katarzyński K. (2011) Design concepts for the Cherenkov Telescope Array CTA: an advanced facility for ground-based high-energy gamma-ray astronomy, Experimental Astronomy 32, 193
Instytut Astronomii UMK reprezentowany jest w projekcie CTA przez:
dr hab. Krzysztofa Katarzyńskiego, prof. UMK (www)
oraz dr Agnieszkę Słowikowską.