Instytut Astronomii

KontaktPiwnice k. Torunia, 87-148 Łysomice
tel.: +48 56 611 30 10
fax: +48 56 611 30 09

Historyczny teleskop Drapera

Jesienią 1947 roku rozpoczęła się budowa pierwszego pawilonu obserwacyjnego Obserwatorium Astronomicznego UMK z obrotową kopułą o średnicy 5 metrów. Przywieziona z Wilna dokumentacja podobnego budynku znakomicie ułatwiła sprawę i w ten sposób stoi w Piwnicach zaklęta w betonowych kształtach wileńska pamiątka astronomiczna. Nadesłany z Cambridge w USA teleskop, po niezbędnych adaptacjach, (np. inna szerokość geograficzna Cambridge i Torunia) został tam ustawiony wiosną 1949 roku, i od lipca 1949 roku podjął regularną pracę obserwacyjną. W tym roku (1999) mija właśnie 50 lat od rozpoczęcia w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika zawodowego patrolowania gwiaździstego nieba.

Teleskop Drapera to jeden z pierwszych na świecie astrografów. Zbudowany został w roku 1891 jako “pomnik” przedwcześnie zmarłego fizyka spektroskopisty amerykańskiego Henry Drapera, którym jego żona Anna Maria wsparła prowadzony przez Edwarda C. Pickeringa ambitny program Obserwatorium Harwarda polegający na opracowaniu katalogu jasności fotograficznych i fotowizualnych gwiazd oraz ich klasyfikacji widmowej. Teleskopem tym wykonano w Cambridge przeszło 60 tysięcy fotometrycznych i widmowych zdjęć nieba i tak dalece przyczynił się do realizacji zamierzenia Pickeringa, że opracowany katalog zawierający prawie ćwierć miliona gwiazd nazywa się katalogiem Drapera – Henry Draper Catalogue. Imiona gwiazd HD są do dzisiaj używane i znają je wszyscy astronomowie na świecie.

Fotograficzna metoda obserwacji astronomicznych była w 1949 roku wciąż nowoczesną i dającą wiele nowych i ciekawych rezultatów metodą badań astronomicznych. Podjęto więc w Toruniu program badań, do którego posiadany teleskop był szczególnie predysponowany: fotograficzną fotometrię i spektrofotometrię gwiazd. Postanowiono z jednej strony podjąć program obserwacyjny zmierzający do wyznaczenia struktury Galaktyki i ekstynkcji międzygwiazdowej w wybranych, po konsultacji z odpowiednimi Komisjami Międzynarodowej Unii Astronomicznej, polach Drogi Mlecznej oraz dwubarwne obserwacje fotograficzne wybranych Cefeid i gwiazd typu RR Lyrae.